Heros’ standpunt
Nederland verliest door inconsistent overheidsbeleid haar leidende positie in circulaire toepassing AEC-bodemas
Van afval naar grondstof: de circulaire kracht van AEC-bodemas
In Nederland verbranden we jaarlijks miljoenen tonnen afval in afvalenergiecentrales (AEC’s). Dit levert naast duurzame warmte en elektriciteit ook een waardevolle reststroom: AEC-bodemas. Uit de 1,8 miljoen ton bodemas die overblijft, winnen moderne verwerkers als Heros Sluiskil elk jaar ongeveer 105.000 ton ijzer, 25.000 ton aluminium en 10.000 ton koper terug. Dat staat gelijk aan 13.125 km vangrails, 1,67 miljard frisdrankblikjes en het koper dat nodig is voor 333.000 accupakketten voor elektrische auto’s.
De resterende bodemas – 1,4 miljoen ton per jaar – wordt als mineraal hergebruikt als duurzaam alternatief voor zand en grind in betonproducten, als fundering onder bedrijfsterreinen en als bouwstof voor wegen. Nederland loopt hiermee voorop in Europa en laat zien hoe circulair hergebruik van metalen en mineralen uit AEC-bodemas op grote schaal mogelijk is.
Tegenstrijdig beleid ondermijnt circulaire vooruitgang
Maar die koppositie staat onder druk. De Rijksoverheid wil binnen twee jaar een verplichting invoeren voor het integraal wassen van AEC-bodemas. Dit betekent dat de zorgvuldig opgebouwde toepassing in betonproducten en fundaties onmogelijk worden, terwijl de eisen voor hergebruik van gewassen bodemas nog onduidelijk zijn. Door bureaucratische belemmeringen wordt er gebruik gemaakt van schaarse grondstoffen als zand en grind in plaats van het duurzame alternatief AEC-bodemas.
Lokale overheden maken de situatie nog complexer door het gebruik van AEC-bodemas steeds vaker te verbieden, zelfs in bewezen veilige toepassingen. Het gevolg? Investeringen in circulaire innovatie worden stopgezet, verwerkingsbedrijven verliezen handelingsperspectief en Nederland dreigt afhankelijk te worden van het buitenland voor de verwerking van zijn afval.
Heros Sluiskil als voorbeeld van een bedreigd succesverhaal
Als grootste AEC-bodemasverwerker van Nederland verwerkt Heros Sluiskil jaarlijks 1,1 miljoen ton bodemas. Zeven van de twaalf Nederlandse afvalenergiecentrales zijn afhankelijk van de door Heros geboden infrastructuur. Het 55 hectare grote Eco Park Terneuzen is wereldwijd een toonbeeld van innovatie in bodemasverwerking.
Twee jaar geleden werd €110 miljoen aan investeringen door de aandeelhouder van Heros goedgekeurd om de installaties verder te moderniseren en uit te breiden, inclusief een nieuwe wasfabriek voor 600.000 ton bodemas per jaar. Maar door de huidige beleidschaos zijn deze plannen in de koelkast gezet, met vergaande gevolgen voor de circulaire ambities van Nederland.
Wassen is geen wondermiddel
Hoewel het verplicht wassen van bodemas als een oplossing wordt gepresenteerd, is de praktijk weerbarstiger. De kwaliteit van de AEC-bodemas verschilt sterk per afvalenergiecentrale en verslechtert door wisselende afvalstromen. Hierdoor is het niet gegarandeerd dat gewassen bodemas altijd veilig en schoon is. Incidenten met gewassen AEC-bodemas onderstrepen dit en hebben de marktacceptatie ernstig geschaad.
Bovendien brengt wassen naast aanzienlijke kosten ook een nieuwe afvalstroom mee: jaarlijks blijft Honderdduizenden tonnen verontreinigd slib over dat gestort moet worden – terwijl er juist een moratorium op storten geldt. Daarnaast is het onmogelijk om de noodzakelijke wascapaciteit binnen twee jaar op te schalen.
Wat moet er gebeuren?
Om te voorkomen dat Nederland zijn koppositie in de circulaire economie verliest, is dringend een realistischer en consistenter beleid nodig. Daarom roepen wij de overheid op om:
1. Flexibel beleid te hanteren dat selectief wassen ondersteunt in plaats van een alles-of-niets-benadering.
2. Bestaande toepassingen in beton en fundaties te behouden om continuïteit te garanderen.
3. Realistische overgangsperiodes te bieden voor de ontwikkeling van nieuwe technieken en marktvraag.
4. Consistent nationaal beleid te voeren dat voorkomt dat lokale overheden secundaire bouwstoffen onnodig verbieden.
5. Investeringszekerheid te bieden zodat verduurzamingsprojecten, zoals de geplande wasfabriek van Heros Sluiskil, eindelijk gerealiseerd kunnen worden.
Nederland heeft de kans om dé Europese leider in circulaire bodemasverwerking te blijven. Maar dat vraagt om visie en daadkracht – nu.
